OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE KAYGI
Kaygı, korkudan farklı olarak nesnesi belli olmayan tedirginlik duygusudur. Kaygı hem yetişkinler hem de çocuklar için bir savunma mekanizması olarak işlev görmektedir. Yetişkinler gibi, çocuklarda kimi zaman kaygılı hissedebilmektedir. İlk kez deneyimlenen olayları kaygı verici olabilir.
Özellikle okul öncesi dönemde ebeveynlerinden ve evinden ilk kez ayrılıyor olmak çocuklar için başlıca kaygı yaratan bir unsurdur. Bu ilk deneyimlerin yarattığı kaygı, her çocukta farklı deneyimlenebilmekle beraber hafif seyreden ve günlük işleyişi bozmayan bir duygudur. Çocuğun duruma, olaya ve mekâna adaptasyonu ile birlikte yerini güvene bırakacaktır. Çocuğun dış dünyada ilk kez deneyimlediği tüm yenilikler, kaygıyı yaratıyor olsa da gelişimin olağan bir parçasıdır.
Çocuklar kaygılı olduklarında, bunu henüz yetişkinler gibi ifade edebilecek dil haznesine sahip değildir ve bu duyguyu farklı yollarla ortaya koyabilirler.
Okul öncesi dönemde kaygıya neden olacak birçok faktör olabilir:
- Ebeveyn tutumları
- Ebeveynlerin kendi duygudurumları ve kaygı düzeyleri
- Çocuğun içerisinde bulunduğu yaş dilimi
- Çocuğun mizacı
- Yaşamsal değişimler
- Memeden ayrılma, tuvalet eğitimi ve erojen bölgelerin keşfi
- Yaşanılan travmatik deneyimler
Çocuklarda kaygıya neden olabilecek unsurlar ortaya çıktığında; her çocuk buna farklı şekillerde yanıt verebilmektedir. Örneğin; ilk kez bir okula başlamak, çocuklar için bir ayrılık kaygısını gündeme getirir. O zamana dek bakım veren ile yakın temasta bir ilişki sürdüren çocuk, artık ondan fiziksel olarak belli bir süre ayrı kalabilmeyi ve ilk sevgi nesnesinin varlığını kendi iç dünyasında sürdürebilmeyi öğrenmelidir.
Bu ilk deneyim, çocukta bir çok farklı tepki doğurabilir: uyku ve beslenme düzeninin bozulması, ağlama krizleri, parmak emme vb. Fakat çocuk için bu kaygı verici ilk yaşam deneyimleri, güven ilişkisi içerisinde ve kapsandığı bir iklimde ilerlediği sürece, bu duyguya verilen tepkiler de değişecektir. Çocuk, kendine yeni bir güvenli alan oluşturacaktır.
Kaygı ortaya çıktığında akut dönemde buna verilen sönümlenmediği ve çocuğun bu duyguyla baş etmekte zorlandığı gözlemlendiği takdirde ise bir uzman desteği alınması önemli olacaktır.
Selen Kıraç
Psikolojik Danışman